Article Sidebar

Download
pdf

Main Article Content

Abstrakti

Në këtë artikull përpiqemi që të hedhim dritë në mënyrë të detajuar në një periudhë historike të Shkodrës në fund të shek. XIV, që fillon me kërcënimet turke e vazhdon deri në dorëzimin e qytetit me rrethina në duart e venedikasve nga Gjergj II Strazimir Balsha. Si rrjedhim, do të mundohemi të ndriçojmë një periudhë të vështirë të historisë së Shkodrës mesjetare, siç janë 15 vitet e fundit të shek. XIV. Ne do të përqendrohemi në dy momente të kësaj historie: fillimisht me pushtimin e Shkodrës nga osmanët në vitet 1393-1395 si dhe kalimin e saj në sundimin venedikas në vitin 1396. Për t’i paraqitur këto ngjarje do të mbështetemi kryesisht në dokumente të Arkivit të Venedikut dhe të Raguzës, në disa dokumente osmane, si dhe në punime të autorëve të ndryshëm.

Fjalëkyçet

Shkodra, Drishti, Durrësi, Savra, Balsha II, Gjergj II Strazimir Balsha, Shahini, turqit, Radiq Cërnojeviq, Topiajt, Karl Topia, Kojë Zaharia, Dhimitër Jonima

Article Details

How to Cite
Malaj, Edmond. 2025. “Kërcënimi Turk Dhe dorëzimi I Shkodrës Te Venedikasit Në Vitin 1396 Nga Gjergj II Strazimir Balsha”. Studime Historike, no. 2 (January). https://doi.org/10.61773/yz01n937.
Download Citation
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

How to Cite

Malaj, Edmond. 2025. “Kërcënimi Turk Dhe dorëzimi I Shkodrës Te Venedikasit Në Vitin 1396 Nga Gjergj II Strazimir Balsha”. Studime Historike, no. 2 (January). https://doi.org/10.61773/yz01n937.

Share

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

References

  1. 1 Peter Bartl, “Thopia, Karl”, në Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas, Bd. 4. Hgg. Mathias Bernath / Karl Nehring (München: 1981), 312.
  2. 2 Thomas Preljuboviq ose Thomas Komnenos Palaiologos (gr. Θωμάς Κομνηνός Παλαιολόγος, serb. Тома Прељубовић; † 23. dhjetor 1384) ka sunduar si princ i Epirit nga viti 1366 deri në vitin 1384. Ai ishte i biri i Preljubit (vojvodë serb i Stefan Dushanit) dhe i Irenës, së bijës së Stefan Dushanit, por në lidhje me nënën e tij thuhet gjithashtu se ishte greke. Për më tepër, shih: John Van Antwerp Fine, The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (Michigan: University of Michigan Press, 1994), 346.
  3. 3 Oswald Brenner, “The Ethnic Composition of Medieval Epirus”, në Imagining frontiers, contesting identities, edited by Steven G. Ellis, Lud'a Klusáková (Pisa: Pisa University Press / Edizione Plus, 2007), 135.
  4. 4 Donald MacGillivray Nicol, The despotate of Epiros, 1267-1479. A contribution to the history of Greece in the Middle Ages (Cambridge/London/ New York/ New Rochelle/ Melbourne/ Sydney: Cambridge University Press 1984), 147.
  5. 5 Jean W. Sedlar, East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500 (Seatle/ London: University of Washington Press, 1994), 385.
  6. 6 “Ashik Pashazade (1400 – pas vitit 1484)”, në Lufta shqiptaro-turke në shekullin XV – Burime osmane, përgatitur për shtyp nga Selami Pulaha (Tiranë: Helga´s Secets, 2016), 76-78.
  7. 7 “Idrisi Bitlisis (?-1520)”, në po aty, 128-139.
  8. 8 “Hoxha Sadeddin (1536-1599)”, në po aty, 228.
  9. * Shënim i autorit: Në fakt, këtu Orbini përmend një emër lumi mbase Vjosën, e cila ndodhet më në Jug. Në Savër ndodhet një lumë tjetër që quhet Lumi i Zi ose Perrino.
  10. 9 Mavro Orbini, Il Regno degli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni Historia di Don Mavro Orbino Rauseo Abbate Melitense. Nella quale si vede l’Origine quasi di tutti i Popoli, che furono della Lingua Slava, con molte, & varie guerre, che fecero in Europa, Asia, &Africaʒ il progresso dell’Impero, l’antico culto, & il tempo della loro conversione al Christianesimo. E in particolare veggonsi i successi de’Rè, che anticamente dominarono in Dalmatia, Croatia, Bosna, Servia, Rassia, & Bvlgaria (In Pesaro, Appresso Girolamo Concordia. Con Licenza de’Superiori, MDCI (1601)), 292-293.
  11. 10 Sedlar, East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500, 385.
  12. 11 Alexandru Madgearu, The wars of the Balkan Peninsula: Their medieval origins (Lanham/ Toronto/Plymouth: Scarecrow Press, 2008), 83.
  13. 12 Martesa e Gjergj Strazimir Balshës me Jelenën, të bijën e Llazarit, nuk ka një datë të saktë. Sipas A. Fine-s, ajo mund të ketë ndodhur gjatë viteve 1386-1387. John Van Antwerp Fine, The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (Ann Arbor: University of Michigan Press, 2006), 389.
  14. 13 “Et andando in Zenta, fù ricevuto per Signore; quantunque alcuni di Zenta Superiore, e di Zarnoeuichi non gli prestassero vbediẽza, fingendo di riconoscere per suo superiore Tuartco Rè di Bosna.” Orbini, Il Regno degli Slavi, 293.
  15. 14 Gjatë gjysmës së dytë të vitit 1385 flitet për mosmarrëveshje ndërmjet Mbretit serb Tvërtko dhe Balshës: “1385 ante X 5: littere privatae de Discordia inter Raxie Regem et dominum Balsam”. Shih Acta Albaniae Veneta Saeculorum XIV et XV, Josephi Valentini S. J. Labore reperta et Transcripta Ac Typis Mandata. Parstis Primae: Saeculum XIV complectentis. Tomus Secundus: Ab anno MCCCLXXXIV ad annum MCCCXCVI. Centro internazionale di Studi Albanesi Palermo/ Istituto Universitario Orientale di Napoli/ Istituto di Studi Albanesi dell’Universita di Roma/ Fondazione Giorgio Cini di Venezia/ Pontificio Istituto di Studi di Orientali Roma/ Albanien Institut, Universität München/ Südost Institut, München 1968, nr. 304. (Në vijim cituar si: AAV II, dok. nr.).
  16. 15 “Et vtile sit. Et pro hnore nostril dominj faciat interponere nos et tractare pacem et concordiam inter, domins prdedictos, cum hoc sit de mente et beneplacito domini Regis raxhie, qui nobis scripsit cum maxima Jnstantia, super hoc, vadit pars, pro faciendo doctos dominos, elligiantur duop Ambaxiatores, per duas manus ellectionum in isto consilio…”. Po aty, dok. nr. 304.
  17. 16 Pëllumb Xhufi, Nga Paleologët tek Muzakajt. Berati dhe Vlora në shekujt XII-XV (Tiranë: Shtëpia botuese 55, 2009), 248.
  18. 17 Po aty.
  19. 18 Giuseppe Gelchich, La Zedda e la Dinastia dei Balšidi, Studi storici e documenti (Spalato: Tipografia Sociale Spalatina (G. Laghi), (1899)), 47.
  20. 19 Po aty, 50.
  21. 20 Bartl, “Thopia, Karl”, 312.
  22. 21 Po aty.
  23. 22 Bojka Djukanović, Historical Dictionary of Montenegro (Lanham: Rowman & Littlefeld, 2023), 27.
  24. 23 Karl Hopf, “Griechenland. - B. Griechenland im Mittelalter und in der Neuzeit. Geschichte Griechenlands vom Beginn des Mittelalters bis auf unsere Zeit.”, në Allgemeine Encyklopädie der Wissenschaften und Künste: in alphabetischer Folge von genannten Schriftstellern bearbeitet und herausgegeben von J. S. Ersch und J. G. Gruber. Mit Kupfern und Charten. Erste Section A-G. Herasgegeben von Hermann Brockhaus. Sechsundachtzigster Theil (86). (Geschichte Griechenlands vom Beginn des Mittelalters bis auf unsere Zeit. II. und III. Periode, griechisch-römisches Recht im Mittelaler und in der Neuzeit. I. und II. Periode) (Leibzig: F. A. Brockhaus, 1868), 43.
  25. 24 Historia e Popullit Shqiptar, vëll. I (Ilirët, Mesjeta, Shqipëria nën Perandorinë Osmane gjatë shek. XVI – vitet ’20 të shek. XIX) Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Instituti i Historisë (Tiranë: Toena, 2002), 290; shih edhe: Madgearu, The wars of the Balkan, 83.
  26. 25 Bartl, “Thopia, Karl”, 312.
  27. 26 “1387, 17. aprilis. Venetiis. Ad requisitionem Caroli Thopiae mittetur expensis eiusdem “galedellus” unus paratus alias, iam promissus cum sufficientibus hominibus usque Durachium. – Nemo mittetur ad “intratas doanne” Durachii videndas, quarum tertia pars deputanda esset pro stipendio ballistatiorum pro custodia Durachii, sed dominus Carolus ad beneplacitum suum solvet balistarios et alias gentes habitatores Venetiarum. — Mandatur capitaneo culphi, ut “in casibus opportunis succurrere debeat dicte terre Durachii per mare” sitque “in omne auxilium et favorem domini Caroli et locorum suorum”. Misti del Senato 40, fol. 68,” AAlb II, nr. 408; Shih edhe një version më të zgjeruar të dokumentit te: po aty, dok. nr. 329.
  28. 27 Bartl, “Thopia, Karl”, 312.
  29. 28 “1385, 8. augusti. Venetiis. Ad petitionem “Balse Balsich Zente, Canine et Avalone domini”, civis et amici Veneti, Veneti se paratos esse declarant dare quattuor galeas contra Turchos, a quibus contratae dicti Balsae “cotidie opprimuntur et molestantur”. Po aty, dok. nr. 389.
  30. 29 Po aty, dok. nr. 300.
  31. 30 William Denton, Montenegro: Its People and Their History, by the Rev. W. Dentin, M.A. (London: Daldy, Isbister & Co., 1877), 190.
  32. 31 Madgearu, The wars of the Balkan, 83.
  33. 32 Denton, Montenegro, 190.
  34. 33 “Mandetur capitaneo nostro Culphi ut diligenter uadat at Ciuitatem Durachij, et uideat, ut ipsam Ciuitatem (sic) non cadat in Mannibus Turcorum salutando parte nostra Dominum Dorachij”. AAV II, dok. nr. 438.
  35. 34 “Cum per noua que habentur, multis nodis et vijs,, de Retentione domini dulcigni et cuiusdam consanguinei sui, facta per Bayasit turchum, Et de conuentionibus factis jnter dominum turchum et dictos dominos, videlicet de dando et ponendo ducignum et Scutari ac alia loca sua, sub potentia et domino dicti bayasit, pro liberatione et relaxione euroum.” Po aty, dok. nr. 455.
  36. 35 Për këtë shih: Listine o odnjošajih izmedju južnoga slavenstva i mletačke republike, Skupio Sime Ljubić, Knjiga IV (Od godine 1358 do 1403) (Zagreb: Jugoslavenska Akademija Znanosti i Umjetnosti, 1874), 295-296. (Më tej cituar si: Ljubić, Listine IV).
  37. 36 Ndoc Nikaj, Historija e Shqypnis’, vëllimet I-II (Lezhë: Botimet Fishta, 2015), 81.
  38. 37 Giuseppe Valentini & Fulvio Cordignano, Përmbledhje dokumentesh për historinë e Shqipërisë (1200-1500), përktheu nga origjinali: Vladimir Bregu (Tiranë: Plejad, 2013), dok. nr. 194.
  39. 38 “Ad hortandum et suadendum, quod sit Constans e t fortis ad manutenendum et conseruandum terras et loca sua, ne perveniant ad manus turchorum, quia si pervenierent esset totalis destructio status sui et suorum filiorum.” AAV II, dok. nr. 455.
  40. 39 “Et per verba dicte domine, et conditionem Jllarum partium, videret, quod dicta loca sua subiacerent illj periculo, quod dicitur, debeat dictus capitaneus, ostendendo dicere pur a se. offerre et dare dicte domine si voluerit viginti usque triginta ballistarios nostros, ad expensas dicte domine, pro custodia illius uel illorum suorum locorum, pro quo uel quibus dicto capitaneo videbitur ipsos ballistarios fore magis necerrasios” AAV II, dok. nr. 455.
  41. 40 Gelchich, La Zedda, 185.
  42. 41 Djukanović, Historical Dictionary, 87.
  43. 42 Po aty.
  44. 43 Qerim Dalimi, Arbëria midis Republikës së Venedikut dhe Perandorisë Osmane (1355-1443) (Tetovë: Ars-ZZ, 2012), 78.
  45. 44 Historiani dhe studiuesi serb Spridon Gopçeviq jep gabimisht emrin Stefan Cërnojeviq si kundërshtar të atëhershëm të Balshës, por jemi të mendimit që bëhej fjalë për Radiq Cërnojeviqin, të atin e Stefanit I Cërvnojeviq. Shih: Spiridon Gopčević, Geschichte von Montenegro und Albanien (Gotha: Fridriech Andreas Pertes A.– G, 1914), 57.
  46. 45 Sipas Hopf-it, me ndihmën e Venedikut Radiq Cërnojeviq arriti t’i merrte Gjergj II Strazimir Balshës edhe Lezhën dhe Budvën. Më pas, Gjergji ia doli që ta dëbonte nga Lezha Radiç Cërnojeviqin dhe në mars të vitit 1393 Lezha kaloi në duart e venedikasve (Giovanni Mianit). Hopf, “Griechenland”, 96. (Misti XLII, fol. 159).
  47. 46 Po aty.
  48. 47 Gopčević, Geschichte von Montenegro, 57.
  49. 48 Hopf, “Griechenland”, 43.
  50. 49 Po aty, 96 (Commemorali. Vol. IX, fol. 31.).
  51. 50 Djukanović, Historical Dictionary, 87.
  52. 51 Hopf, “Griechenland”, 43.
  53. 52 Gopčević, Geschichte von Montenegro, 57.
  54. 53 Hopf, “Griechenland”, 96. (Misti XLIII, fol. 35, 185v, 195)
  55. 54 Po aty. (Misti XLIV, fol. 219.)
  56. 55 AAV II, dok. nr. 567; shih edhe po aty, dok. nr. 527.
  57. 56 Po aty.
  58. 57 “Et si in ista via, quam facient galee intra flumeriam, viderent et cognoscerent, quod Greorgius Strazimiri postet recuperare dictum locum Scutari, tunc cauto et dextro modo notificent hoc sibi, ut possit potere se in ordine et intelligere se cum eis, non ponendo modo aliquo gentes galearum in terram nec eundo cum galeis ad locum, ubi subiacerent alicui perieulo.” Po aty, dok. nr. 567; shih edhe po aty, dok. nr. 527.
  59. 58 Hopf, “Griechenland”, 97.
  60. 59 Acta Albaniae Veneta Saeculorum XIV et XV, Josephi Valentini S. J. Labore reperta et Transcripta Ac Typis Mandata. Pars Prima: Saeculum XIV complectens. Tomus Primus (1): Ab initio ad usque annum MCCCLXXXIV. Centro internazionale di Studi Albanesi Palermo/ Istituto Universitario Orientale Napoli/ Istituto di Studi Albanesi del’ Universita di Roma/ Fondazione Giorgio Cini Venezia/ Ponteficio Istituto di Studi Orientali Roma 1967, dok. nr. 549. (Më tej cituar si: AAV I, dok. nr.)
  61. 60 “1394, VII, ante 16: Litterae dominae Voisclave Topiae, Progono Ducagino nubendi licentiam petentis, atque Progono de eodem negotio” AAV II, 549; shih edhe tekstin e plotë të kësaj lejeje tek: AAV II, dok. nr. 553.
  62. 61 Gopčević, Geschichte von Montenegro, 58.
  63. 62 Nikaj, Historija e Shqypnis’, 82.
  64. 63 Po aty.
  65. 64 “Qui si vorrebbe ora domandare, quando precisamente Scutari sia stata ritolta ai Turchi ; ma si è già veduta le tante volte la impossibilità di fissare le date nemmeno dei principali avveni-menti del Casato dei signori della Zedda.” Gelchich, La Zedda, 179.
  66. 65 Nikaj, Historija e Shqypnis’, 82.
  67. 66 Gelchich, La Zedda, 181.
  68. 67 “Helene uxoris dicti Constandini, que Helena fuit soror domimi Georgii, qui nobis dedit civitatem Durachii...” Ljubić, Listine IV, 437.
  69. 68 Gelchich, La Zedda, 179.
  70. 69 “(1395) 6904, 13. novembris. Ulijari super Scutaro (u Ulijareh1) vise Skodra). Dominus Constantinus se Raguseis amicum futurum esse promittit; potestatem dat eisdem mercaturam libere faciendi in terra sua. „Homines eiusdem civitatis alibi iudicium ne habeant nisi coram Raguseis semper (?) coram Latinis et nusquam alibi in terra mea” [teks në sllavisht ...] Scripsit huius rei milostnik logotheta Radič Žilić Vinuzilić.” AAlb. II, dok. nr. 543.
  71. 70 Giseppe Gelchich, Zeta dhe Dinastia e Balshajve. Përktheu nga origjinali: Laura Leka (Tiranë: Shtëpia botuese 55, 2009), 190.
  72. 71 Marijan Premović, “Banditry in Zeta in the Balšić Period (1360-1421)”, në Acta Histriae 30 (2022), 4, 805.
  73. 72 Gelchich, Zeta dhe Dinastia, 190.
  74. 73 Gelchich, La Zedda, 179.
  75. 74 Karl Stockert, “Die Münzen der Städte Nordalbaniens”, në Numismatische Zeitschrift. Hrsg. von den numismatischen Gesellschaft in Wien. Neue Folge, Band III. Der ganzen Reihe XLIII. (Wien: Selbstverlag der Numismatischen Gesellschaft, 1910), 80.
  76. 75 Constantin Jireček, Geschichte der Serben. Erster Band (bis 1371) (Gotha: Friedrich Andreas Perthes A.-G., 354-355, 1911) ref. 2.
  77. 76 AAlb II, dok. nr. 542.
  78. 77 Po aty, dok. nr. 513.
  79. 78 “Quod repsondetur Domino Episcopo Scutari ad oblationem suam nobis factam de danto in minibus nostrius locum Scutari.” Po aty, dok. nr. 530.
  80. 79 “Henricus Episc. Scodrensis XI. Sæculo XIV. ad exitum vergante huic Ecclesiæ præpositus usque ad postremos fere ejusdem sæculi annos præfuit; idque colligitur ex tabulis Romanis annorum insequentium, in quibus semel, iterum Ac tertio nominator.” Daniele Farlato, Illyrici Sacri. Tomus Septimus, Ecclesia Diocletiana, Antibarensis, Dyrrhachiensis et Sirmiensis, cum eorum suffraganeis. Auctore Danieles Farlato, Presbytero Societatis Jesu, et Jacobo Coleto olim ejusdem Societatis alumno. (Venetiis, MDCCCXVII. Aput Sebastianum Coleti. Superiorem permissu ac privilegjo, 1817), 310.
  81. 80 “1394 II 3 [...] Vadit pars, considerato quod dicta loca non sunt ad Marinam immo ualde remota et forent pocius damnosa nobis, quam utilia considerate etiam quod dictus Locus Scutari princcipaliter est in mannibus Turcorum, ita quod malè sine scandalo instromitti posset, et quampluribus, et rationibus, que Dominio uidebuntur fiat responsio ipsi Domino Episcopo, Lutanando se à facto pro utilitate agendorum npostrum.” AAV II, dok. nr. 530.
  82. 81 Giuseppe Valentini, Kontribute në kronologjinë e historisë së Shqipërisë 1060-1560, Tiranë: Plejad, 2010, 138. Dokumenti: Ib CCCCLX.
  83. 82 Valentini & Cordignano, Përmbledhje dokumentesh, dok. nr. 238, 239.
  84. 83 “Georgius de Straciomeri de Balsiis dei gratia dominus Zente etc.” “fratrem Nicolaum Samarixiis de Scutero sacre theologie dignissimum professorem absentem tanquam presentem et nobilem virum et fidelissimum dominum Heliam quondam Marini et Chinesium fidelem servitorem, nostros cives, presentes” Apud dominium Venetiarum proeuratores Instituit pro factis Scutari. - Testes praesentes et subscripti: Marinus canonicus, Matheus archidiaconus cathedralis ecclesiae Dulcignensis. - Scripsit “Johannes de Morigiis quondam Antonii de Mediolano imp. Auctoritate notaries publicus ac caneellarius nobilis viri Johannis Gauro castellani Lesii.s”AAlb. II, dok. nr. 542.
  85. 84 Gelchich, La Zedda, 185.
  86. 85 Branisllav Millutinoviq, “Drishti nën sundimin e Venedikut”, në Gjurmime albanologjike, Seria e shkencave historike, 15/1985 (Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës, 1986), 43.
  87. 86 Valentini & Cordignano, Përmbledhje dokumentesh, dok. nr. 247.
  88. 87 Po aty, dok. nr. 249, 253; shih edhe: AAlb. II, dok. nr. 547; po aty, dok. nr. 608, 609, 611.
  89. 88 Millutinoviq, “Drishti”, 43.
  90. 89 Në lidhje me këtë, shih disa të dhëna p.sh. te dokumentet e datës 15.1.1396 në: AAV II, dok. nr. 608; dhe të datës 8 shkurt 1396 në AAV II, dok. nr. 611.
  91. 90 Schmitt, Das venezianische Albanien, 238. Shih edhe marrëveshjen origjinale tek: AAV II, dok. nr. 628.
  92. * Krahina e Zabojanës (Tejbunës) me fshatrat e saj shqiptare sot i përket Republikës së Malit të Zi.
  93. 91 Schmitt, Das venezianische Albanien, 238. Shih edhe marrëveshjen origjinale tek: AAV II, dok. nr. 628.
  94. 92 Po aty. AAV II, dok. nr. 628.
  95. 93 Po aty, 238. Shih edhe marrëveshjen origjinale tek. AAV II, dok. nr. 628.
  96. 94 Në lidhje me përpjekjet e Balshës III, për t'i shtënë nën kontroll këto troje shih artikullin: Edmond Malaj, “Përpjeka e dytë e Balshës III gjatë viteve 1408-1421 për rivendosjen e sundimit të tij në Shkodër e rrethina”, në Hylli i Dritës, 1 (2023), 105-130; dhe Edmond Malaj, “The first Efforts of Balsha III and his mother to take Shkodra and its Surrounding at the Beginning of the XV Century”, në Albanian Studies, vol. 2, No. 2 (2023), 29-58.
  97. 95 “Vadit Pars Quod in bona Gratia Eligantur de presenti in hoc consilio tres nostri prouisores sufficientes, per quatour manus electionum, qui possint accipi de omniloco et officio, Judicatu peticionum, non accipiedno ultra vnum pro domino et vnum pro officio...”. Po aty, dok. nr. 615.
  98. 96 “Prouisores predicti possint accipere unam personam sufficientem pro custodia castri del driuasto, et quod uadant cum una galea super quam ascendat zurma ligni riapriae Marchie et alie prouisiones pro subuentione eorum qui erunt in illis partibus.” Po aty, dok. nr. 621.
  99. Në lidhje me instalimin e sundimit venedikas në Drisht, shih më gjerë tek: Edmond Malaj, Drishti. Historia dhe fizionomia e një qyteti mesjetar shqiptar (Tiranë: Qendra e Studimeve Albanologjike, 2015), 52-56.
  100. 97 AAV II, dok. nr. 616.
  101. 98 “Vadit pars, vt omnes libentius se diesponant ad eundum, quod sicut ipsis prouisoribus dabatur paga duorum mensium in ratione ducatorum .L. in mense, ita dari debeant ante suum recessum paga trium mensium.” Po aty, dok. nr. 617.
  102. 99 Po aty.
  103. 100 Hopf, “Griechenland”, 97. Në lidhje me këto zhvillime, Hopf na jep edhe këto burime: (Commemoriali, Vol. IX, fol. 40, 44v; Misti XLIII, fol. 37v; Cronaca veneta – 1427 [Cod. Foscar. Vindob. N. 6831]; Sanudo XXII, p. 780; Cronaca Zancaruola Vol. II, fl. 529; Amad. Valier, Cronaca Vol. II, fol. 228v).
  104. 101 “1396 IV 9. Maggior Consiglio, Leona (Rº 21), c. 91 (87) Die nono Aprilis. Consiliarij Campa. Cum nobiles uiri ser Johannes capello et ser Jphannes de canali electi fuissent in consilio Rogatorum prouisores ad partes Scutari, et quia terminus accpetandi erat altera die ad tertiam ipsi non potuerunt deliberare super hoc et proptereae refutaverunt. Et ideo ceciderunt ad penam librarum .C. pro quolibet. Et postea iterato electi fuerunt prouisores de dictas partes scutari et illariter acceptauerunt et obtulerunt ire ad seruicium dominij, Et requirant quod absoluantur a dicta pena librarum .C. Et iustum sit postquam uadunt ad nosturm seruicium quod non paciantur penam, vadit pars. Quod pars que prohibet, quod de dictis penis uel similibus non possit fieri gratia, Reuocetur in tantum quod dictis ser Johanni capello et ser Johanni de Canali possit fieri gratia de dicta pena, cum consilijs ordinatis.” AAV II, nr. 624.
  105. 102 Po aty, dok. nr. 628. (Commemorali. LIX, c. 12t. – 13 (nº15)).
  106. 103 Hopf, “Griechenland”, 97. (Misti XLV, fol. 110v).
  107. 104 Po aty, 97. (Misti XLV, fol. 189v).
  108. 105 Po aty.
  109. 106 Valentini, Kontribute në kronologjinë, 159.