Article Sidebar

Download
pdf

Main Article Content

Abstrakti

Artikulli studion historinë politike dhe institucionale të Shqipërisë gjatë pushtimit të saj nga Italia fashiste në periudhën 1939-1943. Autori shqyrton fenomene që zakonisht historiografia i klasifikon si fenomene pas-kapitullimi, të cilat kanë qenë të pranishme në të gjitha vendet e pushtuara nga ushtritë fashiste. Studimi shpjegon se si regjimi fashist në Shqipëri krijoi një strukturë shtetërore totalitare në aspektin e kontrollit të informacionit dhe të operacioneve të policisë sekrete, ndërsa në kontrollin më të gjerë të shoqërisë, ai mund të 
konsiderohet autoritar. 
Për herë të parë në historiografinë shqiptare, autori propozon një ndarje ciklike të fazave nëpër të cilat kaloi pushtimi fashist italian i Shqipërisë. Një pjesë e rëndësishme e studimit i kushtohet analizës së rolit të Shqipërisë brenda Komunitetit Perandorak Romak, skemës perandorake të hapësirës së nënshtruar të jetesës, shkallës së autonomisë së dhënë autoriteteve shqiptare të qeverisë kukull brenda perandorisë, si dhe statusit të Mbretërisë së Shqipërisë në raport me kornizën më të gjerë perandorake, veçanërisht në krahasim me Mbretërinë e Italisë dhe Etiopinë. 
Autori argumenton se zgjerimi i Perandorisë Fashiste Romake në Shqipëri ishte më shumë sesa një realitet institucional, politik, ekonomik apo kulturor; ai ishte një imagjinatë historike – një mit që nuk mundi t’u mbijetonte përmbysjeve të shpejta të Luftës së Dytë 
Botërore. Kjo përpjekje për të imponuar një regjim artificial në Shqipëri, si dhe përfshirja e gjerë e segmenteve të klasës së mesme dhe të lartë të vendit në këtë ndërmarrje imagjinare, çoi në një krizë lidershipi në këtë shtet të vogël ballkanik. Kjo krizë rezultoi katastrofike për një shtet që vetëm disa dekada më parë kishte dalë në skenën ndërkombëtare si një entitet i pavarur.

Fjalëkyçet

Fascist Italy, Invasion of Albania, Post-Capitulation, Fascist Roman Empire, Personal Union of the Crowns, Italian Colonialism. Italia fashiste, pushtimi i Shqipërisë, post-kapitullimi, Perandoria Fashiste Romake, bashkimi personal i kurorave, kolonializmi italian.

Article Details

How to Cite
Gurakuqi, Romeo. 2025. “SHQIPËRIA NË BASHKËSINË PERANDORAKE TË ROMËS 1939-1943 (Zgjidhja Kushtetuese E Raportit Mes Shqipërisë Dhe Italisë)”. Studime Historike, no. 1 (July). https://doi.org/10.61773/5d9v2d43.
Download Citation
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

How to Cite

Gurakuqi, Romeo. 2025. “SHQIPËRIA NË BASHKËSINË PERANDORAKE TË ROMËS 1939-1943 (Zgjidhja Kushtetuese E Raportit Mes Shqipërisë Dhe Italisë)”. Studime Historike, no. 1 (July). https://doi.org/10.61773/5d9v2d43.

Share

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

References

  1. R. J. B. Bosworth, Mussolini’s Italy. Life under the Dictatorship 1915-1945 (Penguin Books: 2006), 358.
  2. N. P. Stajka, B. D Marku, Z. A. Martini, Në sofër pa pastashutë e pa bistekë (Assisi: 1961), 28.
  3. The National Archives, London (më tej: TNA), Public Record Office (më tej: PRO), Foreign Office (më tej: FO), PRO FO 371/23715, R 9837/1335/90, Sir M. Palairet to Viscount Halifax, Athens 1 November 1939.
  4. Macgregor Knox, Mussolini Unleashed 1939-1941. Politics and Strategy in Fascist Italy’s last War (Cambridge University Press: 1982), 41.
  5. Alberto Basciani, L'impero dei Balcani. L'occupazione italiana dell'Albania (19391943) (Roma: Viella, 2022), 48.
  6. Archivio Storico Diplomatico, Ministero degli Affari Esteri, Roma (më tej: ASDMAE), GA, busta 130, Decisione dell’Assemblea Nazionale Albanese dal 12 aprile 1939 sulla unione personale fra l’Italia e l’Albania. Po ashtu ky dokument gjendet edhe në: TNA, PRO.FO. 371.23714, R 3075/1335/90, Composition of new Albanian Government, Sir A. Ryan, Durazzo, 14 April 1939; ASDMAE, GA, busta 90, Cronologia Albanese Cenni Storici.
  7. ASDMAE, GA, busta 90, Cronologia Albanese Cenni Storici.
  8. Arkivi Qendror Shtetëror i Republikës së Shqipërisë (më tej: AQSH), Fondi (më tej: F.) Mëkëmbësia e Përgjithshme, Viti (më tej: V.) 1939, Dosja (më tej: D.) 211. La Conquista dell’Albania, da Capitano Marziale Feudale, Locri, 16 Marzo 1940.
  9. Giovanni Villari, “A Failed Experiment: The Exportation of Fascism to Albania”, at Modern Italy, vol. 12, no. 2 (June 2007): 162.
  10. TNA, PRO. FO. 371/23714, R 3220/1335/90. Ryan to Halifax, Durazzo, 18 April 1939.
  11. Foreign Relations of United States, Diplomatic Papers, 1939, Volume II, (Gen. ed.) G. B. Noble, E.R. Perkins, (Editors) M. Axton, R. Churchill, F. C. Prescott, J. G. Reid etc. (Washington: United States Government Printing Office, 1956), 765.75/508. The Minister in Albania (Grant) to the Secretary of State, Tirana, April 17, 1939.
  12. TNA, PRO. FO. 371/23714, R 3180/1335/90. The Earl of Perth, Rome, April 22. 1939.
  13. Henry L. Mason, The purge of Dutch Quislings, Emergency Justice in the Netherlands (The Hague: Martinus Nijhoff, 1952), 4.
  14. TNA, PRO. FO. 371/23715, R 4759/1335/90. Sir P. Lorsine to Halifax, Rome, June 6, 1939.
  15. AQSH, F. Mëkëmbësia e Përgjithshme, V. 1939, D. 20. Statuto Fondamentale del Regno di Albania. Statuti Themeltar i Mbretnisë së Shqipnisë.
  16. Villari, A Failed Experiment, 161.
  17. Basciani, L'impero dei Balcani, 64.
  18. Letër e Ernest Koliqit, 18.07.1952, drejtuar Karl Gurakuqit, "Letërkëmbim në Mërgim", dosja 1, arkivi privat i autorit.
  19. Davide Rodogno, Il Nuovo Ordine Mediterraneo. Le politiche di occupazione dell’Italia fascista in Europa (1940-1943) (Torino: Bollati Boringhieri, 2014), 85.
  20. Po aty, 87.
  21. Leone G. B. Nigris, Delegato Apostolico, Cenni sulle vicende dell’Albania dal 1938 al 1944, 01.01.1945, 10. Archivio della Segretaria, Vaticano, Affari Strategici, Albania 57, Prot. 2567/45, Delegacione Apostolica in Albania.
  22. Mark Mazower, Dark Continent. Europe's Twentieth Century (Penguin books: 1999), 73.
  23. Basciani, L'impero dei Balcani, 49.
  24. Rodogno, Il Nuovo Ordine, 71-72, 73.
  25. Po aty, 71-72, 73.
  26. Po aty.
  27. Nigris, Cenni sulle vicende dell’Albania, 14-15.
  28. Gaspare Ambrosini, L’Albania nella communità imperiale di Roma, Quaderni dell’Instituto Nazionale di Cultura Fascista, Serie Decima (Roma: N. V -1940), XVIII E. F.
  29. Po aty, 62.
  30. Po aty, 63.
  31. Po aty, 61-66.
  32. Fulvio Cordignano S.J., In Albania (Roma: Società Nazionale Dante Alighieri, 1940).
  33. Po aty, 10.
  34. Po aty, 9.
  35. Pio Bondioli, Albania Quinta Sponda d’Italia (Milano: C.E.T.I.M., 1939), XVII.
  36. Po aty, 10.
  37. Po aty, 12.
  38. Po aty, 199-201.
  39. ASDMAE, GA, Busta 160, “L’Albania nell’Impero”.
  40. Nicola Mai, “The cultural construction of Italy in Albania and vice versa: Migration dynamics, strategies of resistance and politics of mutual self-definition across colonialism and post-colonialism”, at Modern Italy, vol. 8(1) (May 2003): 77-93.
  41. Richard Lamb, Mussolini as Diplomat. The changing Alliances of Italy (Lume Books: 2017), 142.
  42. Leone G. B. Nigris, “Delegato Apostolico, Cenni sulle vicende dell’Albania dal 1938 al 1944”, 01.01.1945, f. 52, në Archivio della Segreteria di Stato, Vaticano, Affari Straordinari, Albania 57, Prot. 2567/45, Delegazione Apostolica in Albania.
  43. Gorgio Rochat, Il Colonialismo italiano (Torino: Loescher Editore, 1973), 222.
  44. Gazeta Tomori, Tiranë, 13, 14 dhe 16 maj 1943, "Idea Perandorake e Shqipërisë".
  45. Po aty, 13 maj 1943, Terenc Toçi, "Idea Perandorake e Shqipërisë".
  46. Po aty, 16 maj 1943, Terenc Toçi, "Idea Perandorake e Shqipërisë".
  47. Po aty, 11 qershor 1941, viti XIX.
  48. Po aty, 11 dhjetor 1941, viti XIX, nr. 303.
  49. Po aty, 20 shkurt 1942, viti XX, nr. 44.
  50. Po aty, 24 nëndor 1942, viti XXI nr. 281.
  51. Po aty, 24 dhjetor 1942, Viti XXI, “Ligjërata e ndritun e Ernest Koliqit”.
  52. Po aty, 18 mars 1943, viti XXI, “Mesazh drejtuar popullit shqiptar”.
  53. Po aty, 18 frur 1943, viti XXI, “Udhëzimet politike të Qeverisë së ré i u paraqiten Kombit nga Kryeministri Shkëlq. Bushati”.