Article Sidebar

Download
pdf

Main Article Content

Abstrakti

Ky punim është një përpjekje për të identifikuar faza të ndryshme të ligjërimit të konceptit të emancipimit të gruas gjatë komunizmit në Shqipëri mes viteve 1950-1970. Emancipimi i gruas shihet si një prej politikave më të rëndësishme të aplikuara me themelimin e regjimit, e po kështu ndër ato më afatgjatat në ndërhyrje. Gratë u bënë subjekt ndërhyrjeje e transformimi të drejtuar nga Partia, e cila përcaktonte identitetin e mënyrën se si ky i fundit duhej të shfaqej në hapësirën e re të Shqipërisë socialiste. Shqetësimi apo ndërtimi i politikave publike mbi emancipimin e gruas ishte pjesë sa e arsenalit ideologjik, aq edhe e modeleve tashmë të manifestuara si ai i Bashkimit Sovjetik. Kështu regjimi jo vetëm që u mundua të vepronte e të transformonte gruan nisur nga parimet ideologjike të marksizmit por, mbi të gjitha, u mundua të aplikonte një model të provuar e të dëshirueshëm imitimi, atë sovjetik duke u përpjekur më pas, sidomos pas vitit 1961 të ofronte një version shqiptar të modelit të emancipimit të gruas.

Fjalëkyçet

Grua, emancipim, socializëm, punë, sakrificë.

Article Details

How to Cite
Këlliçi, Klejd, and Ermira Danaj. 2024. “Emancipimi I Gruas: Ligjërimi Mbi Rolin E Gruas Në Vitet 1960-1970 Në Faqet E revistës ‘Shqiptarja E re’ ”. Studime Historike, no. 1 (October). https://doi.org/10.61773/x0ftkm30.
Download Citation
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

How to Cite

Këlliçi, Klejd, and Ermira Danaj. 2024. “Emancipimi I Gruas: Ligjërimi Mbi Rolin E Gruas Në Vitet 1960-1970 Në Faqet E revistës ‘Shqiptarja E re’ ”. Studime Historike, no. 1 (October). https://doi.org/10.61773/x0ftkm30.

Share

Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

References

  1. 1 Klejd Këlliçi & Ermira Danaj, “Promoting Equality, Perpetuating Inequality: Gender Propaganda in Communist Albania”, në History of Communism in Europe, vol. 7-2016, Institute for Investigation of Communist Crimes and the Memory of the Romanian Exile (Bucharest), Dalia Bathory (ed.) (Zeta Books: 2016), 39-61. https://doi.org/10.5840/hce201673.
  2. 2 Për shqyrtimin e aspekteve teorike të Marksit dhe Engelsit, shih Joan B. Landes, “Marxism and the Women’s question”, 15-28, në Promissory Notes: Women in the Transition to Socialism, Sonia Kruks, Rayna Rapp, Marilyn Blatt Young (editors), (New York: Monthly Review Press, 1989), 22-23.
  3. 3 “Introduction: Gender, state and society in Soviet and post-Soviet Russia”, 1-29, në Gender, State and Society in Soviet and Post-Soviet Russia, Sarah Ashwin Sarah (ed.), (Routledge: 2000).
  4. 4 Éva Fodor, “Smiling Women and Fighting Men: The Gender of the Communist Subject in State Socialist Hungary”, Gender & Society, vol. 16, no. 2 (2002), 240-263.
  5. 5 Choi Chatterjee, “Soviet Heroines and Public Identity, 1930-1939”, in The Carl Beck Papers in Russian & East European Studies, no. 1402 (1999).
  6. 6 Susan Gal & Gail Kligman, Reproducing Gender: Politics, Publics, and Everyday Life after Socialism (Princeton, N.Y.: Princeton University Press, 2000) 8.
  7. 7 Tricia Starks, Propaganda Hygiene and the Revolutionary State (Wisconsin University Press: 2008), 10.
  8. 8 Katherine Verdery, “From parent-state to family patriarchs: Gender and nation in contemporary, Eastern Europe”, East European Politics and Societies, 8 (1) (1994), 225-255.
  9. 9 Katherine Verdery, What is Socialism and what comes next (Princeton University Press: 1996), 64.
  10. 10 Po aty, f. 70.
  11. 11 Klejd Këlliçi & Ermira Danaj, “Shoqja N ka lënë punën”, në Politikja 2 (2017), 40-63, 44.
  12. 12 Fatmira Musaj, Fatmira Rama & Enriketa Pandelejmoni, “Gender relations in Albania 1967-2009”, në Gendering Post-Socialist Transition: Studies of Changing Gender Perspectives, Krassimira Daskalova (ed.) (Vienna: Verlag, 2012).
  13. 13 Këlliçi & Danaj, “Shoqja N”, 46.
  14. 14 Irida Vorpsi, “Fotografia si mjet i përhapjes së propagandës së emancipimit të gruas në Shqipërinë komuniste”, në Përpjekja, Viti XX, nr. 32-33 (2014), 183-204.
  15. 15 Luljeta Ikonomi & Shannon Woodcock, “Imoraliteti në familje: Nxitja e ankesave të grave për të përforcuar pushtetin e Partisë në revolucionin kulturor shqiptar”, Përpjekja, Viti XX, nr. 32-33 (2014), 155-182.
  16. 16 Shannon Woodcock, Life is War: Surviving Dictatorship in Communist Albania (Hammeron Press: 2016), 199.
  17. 17 Arkivi Qendror Shtetëror i Republikës së Shqipërisë (më tej: AQSH), Fondi (më tej: F.) 723, Viti (më tej: V.) 1947, Dosja (më tej: D.) 33, fl. 45. Plani tremujor i seksionit të Agjit-Propit (1947).
  18. 18 Elidor Mëhilli, From Stalin to Mao: Albania and the Socialist World (Cornell University Press: 2012), 114.
  19. 19 Po aty, f. 128.
  20. 20 AQSH, F. 723, V. 1955, D. 55, fl.11. Analiza e revistës “Shqiptarja e re”, 3.
  21. 21 Po aty.
  22. 22 Sofokli Meksi, “Papërshtatshmëria e paradigmës totalitare në përpjekjen për të shpjeguar natyrën dhe dinamikën e regjimit stalinist shqiptar në vitet 1960-1962”, në Politikja 2 (2017), 7-40.
  23. 23 AQSH, F. 723, V. 1959, D. 22, fl. 24. Protokoll nr. 10, fl. 23.
  24. 24 Elidor Mëhilli, From Stalin to Mao. Albania and the Socialist Word (Cornell University Press: 2017), 54.
  25. 25 “Intervistë me fshataren Duze Bajrami që vizitoi Bashkimin Sovjetik”, në Shqiptarja e re, nr. 1 (1949), 18.
  26. 26 “Intervistë me fshataren Duze Bajrami”, 18.
  27. 27 Mëhilli (2017), From Stalin, 60.
  28. 28 “Partija dhe shoku Enver ne na mësojnë, shembulli i kolkozeve sovjetike ne na ndihmon”, Shqiptarja e re, nr. 9 (1950), 18.
  29. 29 Po aty, 20-21.
  30. 30 Po aty, 23.
  31. 31 Sofokli Meksi, Stalinizmi shqiptar: një vështrim nga poshtë, disertacion doktoral (Universiteti i Tiranës: 2015), 9.
  32. 32 “Mendoj për planin ashtu siç mendoj për fëmijët e mij”, Shqiptarja e re, nr. 7 (1952), 17.
  33. 33 Kristen Ghodsee & Kateřina Lišková, “Bumbling Idiots or Evil Masterminds? Challenging Cold War Stereotypes about Women, Sexuality and State Socialism”, Filozofija i Društvo XXVII (3) (2016), 489-502.
  34. 34 Gurova shkruan se ideja e rehatisë së shtëpisë dhe konsumi u rehabilituan gjatë viteve ’30, pavarësisht mungesave në treg. Olga Gurova, “Ideology of Consumption in Soviet Union: From Asceticism to Legitimating of Consumer Goods”, Anthropology of East Europe Review, vol. 24, no. 2 (2006), 91-98.
  35. 35 “Në shtëpinë e Kaliopit ndriçon dielli i lumturisë dhe i begatisë”, në Shqiptarja e re, nr. 10 (1953).
  36. 36 “Më parë s’kisha shtëpi, sot kam tre dhoma për pula”, Shqiptarja e re, nr. 5 (1954), 16.
  37. 37 “Njihuni me makinisten”, Shqiptarja e re, nr. 7 (1957), 6-7.
  38. 38 Sonja Luehrmann, “The Modernity of Manual Reproduction: Soviet Propaganda and the Creative Life of Ideology”, Cultural Anthropology, vol. 26, Issue 3 (2011), 363-388.
  39. 39 Vladimir Tismaneanu, “Introduction”, në Stalinism Rivisited: The Establishment of Stalinist regimes in Eastern and Central Europe, Vladimir Tismaneanu (ed.) (Budapest-New York: CEU Press, 2009), 18.
  40. 40 Për rastin e Shqipërisë, shih Mëhilli (2017), From Stalin, 189. 41 Historia e Partisë së Punës të Shqipërisë, botimi i dytë (Tiranë: 8 Nëntori, 1981), 387-389. 42 Ylber Marku, “China and Albania: the Cultural Revolution and Cold War Relations”, Cold War History, 17 (4), (2017), 367-383.
  41. 43 Albert Doja, Shfaqja e Antropologjisë në Shqipëri (Tiranë: Akademia e Shkencave e Shqipërisë, 2018), 180.
  42. 44 Katherine Verdery, National Ideology under Socialism: Identity and Cultural politics in Ceausescu’s Romania (University of California Press: 1991), 85.
  43. 45 Në vitin 1961, në Vlorë, organet lokale të FDSH-së akuzohen për formalizëm pasi kishin lëshuar karta anëtarësie në Front për një vajzë kulaku e cila, edhe pse nuk cilësohej si armike, jetonte akoma me prindërit. Të pasurit e kartës ishte shenjë formale përkatësie, mospasja e saj sillte damkën e dyshimit dhe të pamundësinë për t’u integruar në shoqërinë socialiste. AQSH, F. 14/Arkivi i Partisë (AP)-Strukturë (mё tej: Str.), V. 1962, D. 118, fl. 22. Mbi funksionimin e kryesive të këshillave të FDSH-së të rretheve gjatë periudhës janar-shtator 1962, fl. 17.
  44. 46 Po aty, F. 14/AP-Str., V. 1962, D. 115, fl. 4. Mbi zbatimin e vendimit të sekretariatit të KQ-së për edukimin e ngritjen e gruas në përgjegjësi (nr. 475), 9 mars 1962, f. 1.
  45. 47 Hoxha në një prej sugjerimeve të tij hamendëson ngritjen e tendave të ushtrisë apo atyre me kashtë buzë arave, ku anëtaret më të pamundura të kooperativës të mbanin fëmijët ndërsa gratë më të reja të punonin; shih, Enver Hoxha, Vepra, vëll. 17 (Tiranë: 8 Nëntori, 1974), 263-264.
  46. 48 AQSH, F. 14/AP-Str., V. 1964, D. 160, fl. 5. Informacion i sekretares së Këshillit të Përgjithshëm të BGSH-së mbi punën e bërë në rrethin e Shkodrës.
  47. 49 Po aty, F. 14/AP-Str., V. 1962, D. 153, fl. 10. Material dërguar komiteteve të Partisë të rretheve, Ministrisë së Arsimit e të Kulturës dhe organizatave të masave.
  48. 50 Po aty, F. 14/AP-Str., V. 1967, D. 191, fl. 11. Shkresë e KQ-së, sektori i edukimit drejtuar të gjitha komiteteve të Partisë të rretheve, kryesisë së organizatave të masave ku flitet për ‘Zëvendësimin e praktikave fetare me ceremonitë dhe festat socialiste’.
  49. 51 Po aty, fl. 7.
  50. 52 Po aty, F. 14/AP-Str., V. 1967, D. 201, fl. 16. Letër e KQ të PPSH-së dërguar të gjitha komiteteve të Partisë të rretheve ku flitet “Mbi problemet kryesore që do të trajtohen në Plenumin e KQ të Partisë për gruan”, f. 4-5.
  51. 53 Po aty, F.14/AP-Str., V.1962, D. 152, fl. 10. Mbi probleme të punës kulturore me masat e shqyrtuara nga sekretariati i KQ-së: zbatimi i vendimit të Byrosë Politike të KQ-së, nr. 228, dt. 7.07.1959, për traditat patriotike revolucionare të popullit tonë; zbatimi i vendimeve të konferencës kombëtare për zhvillimin e kulturës në fshat; disa probleme të kinematografisë, fl. 5.
  52. 54 “Ku jehon kënga e hekurt”, Shqiptarja e re, nr. 2 (1967), 18-19.
  53. 55 Po aty.
  54. 56 Po aty.
  55. 57 Po aty.
  56. 58 “Vajzat Tankiste”, Shqiptarja e re, nr. 41(1969), 2.
  57. 59 “Gratë trime”, po aty, 5.
  58. 60 Bruce Williams, “Cherchez la femme: Gratë revolucionare në filmat e Kinostudios”, Politikja 2 (2018), 129-143.
  59. 61 “Atdheu mbrohet nga të gjithë”, Shqiptarja e re, nr. 5 (1975), 4-5.
  60. 62 “Me vullnetaret e vetëmbrojtjes”, Shqiptarja e re, nr.1 (1976), 5.
  61. 63 “Me rastin e 100-vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit: Në istikam përkrah burrave duke qëlluar në shenjë mbi armiqtë”, Shqiptarja e re, nr. 6 (1978), 14-15.